ЖҮЙЕНІҢ ТАҒАЙЫНДАЛУЫ

Тау-кен өндіру механизмдерінің электр энергиясын техникалық есепке алудың автоматтандырылған жүйесі (ТКМ ЭТЕАЖ) тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде электр энергиясын нақты тұтынуды анықтау және бақылауға арналған. ТКМ ЭТЕАЖ келесіге мүмкіндік береді:
·         электр энергиясын есептеуіштерден деректерді жинау және өңдеу процесін автоматтандыру есебінен меншікті энергия тұтынуды есепке алу функциясын орындаумен байланысты шығындарды төмендету;
·         өндірістік емес шығындарды анықтау арқылы электр энергиясының шығындарын азайту;
·         энергия жүйесінің максималды жүктеме сағаттарында электрмен жабдықтау жүйесі жабдықтарының жұмысы туралы жедел деректерді талдау арқылы тұрақты орташа тәуліктік тұтыну кезінде мәлімделген қуатты азайту арқылы электр энергиясының құнын төмендету;
·         жабдықтың жұмысы бойынша толық және жедел ақпараттың болуы есебінен электрмен жабдықтау жүйесі жұмысының сенімділігі мен тұрақтылығын арттыру.
·         басшылыққа өткізілетін іс-шаралар мен энергия үнемдеу бағдарламаларының іске асырылуын бақылаудың объективті құралын ұсыну.

ЕНГІЗУ ТӘЖІРИБЕСІ

ТКМ ЭТЕААЖ жүйесі «СУЭК» АФ, «Русский көмір» АҚ Тау-кен өндіру және көмір өндіру холдингтерінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы «Тугнуйский разрезі» АҚ, «Гай тау-кен байыту комбинаты» ЖАҚ, «Богатырь Көмір» ЖШС кәсіпорындарында енгізілген.

ҚҰРЫЛЫМ

ТКМ ЭТЕААЖ тәулік бойы жұмыс істейтін, объектілерде қызмет көрсету жөніндегі маманның тұрақты қатысуынсыз аумақтық бөлінген жүйе болып табылады. 

Электр энергиясын техникалық есепке алудың автоматтандырылған жүйесіне мыналар кіреді: 
·         жоғарғы деңгей – «ДЕРЕКТЕРДІ ЖИНАУ СЕРВЕРІ» (ЭТЕАЖ сервері), «ЭНЕРГОРЕСУРСТАРДЫ ЕСЕПКЕ АЛУ» (ЭТЕАЖ АЖО)ДК базасындағы ақпараттық-есептеу кешені;
·         төменгі деңгей-электр энергиясын техникалық есепке алу нүктелерінің өлшеу-ақпараттық кешені.
Төменгі деңгей деректерді жинауды қамтамасыз етеді және автоматтандыру объектілерінде орнатылған бастапқы ақпарат көздерін қамтиды:
·         электр энергиясын есептеуіштер;
·         өлшеу ток трансформаторлары;
·         кернеу түрлендіргіштері;
·         екінші өлшеу тізбектері;
·         коммутациялық элементтер (ажыратқыштар);
·         ТКМ параметрлерін есепке алудың аралық жүйелері (ДББАЖ «Карьер».ЖБЕБАЖ, УРЭ-01, 04 құрылғысы).
      Жоғарғы деңгей, ақпараттық-есептеу кешені мыналарды қамтиды: 
·         байланыс арналары және арна құрайтын аппаратура;
·         МИР РЧ-02 радио сағаты уақытты синхрондау құрылғысына негізделген бірыңғай уақытты қамтамасыз ету жүйесі;
·         деректерді жинау сервері және ЭТЕААЖ АЖО.

Жоғарғы деңгей келесіні қамтамасыз етеді: 

·         автоматтандыру объектілеріндегі есептегіш шкафтарына орнатылған есептегіштерден өлшеу нәтижелерін жинау және сақтау сұранысы бойынша автоматты немесе автоматтандырылған тапсырманы орындау;
·         өлшеу құралдары мен өлшеу объектілерінің жай-күйін автоматты диагностикалау міндетін орындау;
·         электр тізбегіндегі ықтимал өзгерістерді ескере отырып, есептегіштердің көрсеткіштерін біріктіру;
·         техникалық құралдар мен БҚ конфигурациялау;
·         СОЕВ-тен жүйелік уақытты автоматты түрде синхрондау (түзету);
·         пайдаланушылар мен пайдалану персоналына электрондық (монитор экрандарында) және баспа түрлерінде ақпаратқа регламенттелген қол жеткізуді ұсыну;
·         өлшеу нәтижелерінің дұрыстығын бақылау міндетін орындау.
Құрылым жаңа компоненттерді қосуға және функционалдылықты кеңейтуге мүмкіндік береді.